Sankcja kredytu darmowego to instrument prawny wprowadzony do polskiego prawa ustawą z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Sankcja stanowi implementację Unijnej dyrektywy 2008/48/WE. Przepisy te dotyczą zarówno kredytów i pożyczek bankowych, jak i umów zawieranych z podmiotami pozabankowymi.
W praktyce sankcja kredytu darmowego oznacza, że konsument zwraca jedynie kwotę kapitału, jaka została mu wypłacona bez odsetek i pozostałych kosztów kredytu/pożyczki. Kiedy dokładnie można ją zastosować? Jakie warunki należy spełnić? Co zrobić w sytuacji, w której bank zignoruje nasze oświadczenie?
Sankcja kredytu darmowego: Co to?
Sankcja kredytu darmowego jest pewnego rodzaju narzędziem ochrony konsumentów, do zastosowania którego przesłanki wynikają bezpośrednio z Ustawy o kredycie konsumenckim. Podstawą prawną sankcji kredytu darmowego jest art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, która weszła w życie w celu dostosowania polskiego prawa do dyrektywy unijnej w sprawie umów o kredyt konsumencki. Wyżej wymieniona ustawa nakłada na kredytodawcę (bank lub podmiot pozabankowy) szereg obowiązków, które musi on spełnić przy zawieraniu umowy z konsumentem. Kredytodawca musi przede wszystkim udzielić konsumentowi wszystkich wymaganych ustawą informacji. W sytuacji, w której informacje te są niepełne lub wprowadzają w błąd konsument może skorzystać z sankcji darmowego kredytu. W tym celu musi on złożyć kredytodawcy pisemne oświadczenie, po dostarczeniu którego zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów zobowiązania należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie.
Przesłanki do zastosowania sankcji kredytu darmowego
Podstawą prawną sankcji kredytu darmowego jest (zgodnie z art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim) naruszenie przez kredytodawcę wymienionych w ustawie praw konsumenta. Oznacza to, że konsument może skorzystać z wyżej wymienionej sankcji w sytuacjach, gdy kredytodawca:
- nie udzielił konsumentowi informacji przed zawarciem umowy o kredycie konsumenckim,
- nie zawarł umowy o kredycie konsumenckim na piśmie lub w formie elektronicznej,
- nie udostępnił konsumentowi egzemplarza umowy o kredycie konsumenckim lub potwierdzenia jej zawarcia,
- nie udzielił konsumentowi informacji po zawarciu umowy o kredycie konsumenckim,
- nie przestrzegał zasad dotyczących zmiany warunków umowy o kredycie konsumenckim,
- nie przestrzegał zasad dotyczących wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego,
- nie przestrzegał zasad dotyczących prawa odstąpienia od umowy o kredycie konsumenckim,
- nie przestrzegał zasad dotyczących prawa do zmiany kredytodawcy,
- nie przestrzegał zasad dotyczących prawa do złożenia skargi lub reklamacji.
Wielu konsumentów nie posiada dostatecznej wiedzy z zakresu finansów oraz prawa, aby ocenić to, czy w danym przypadku zaistniały przesłanki do zastosowania sankcji kredytu darmowego. Dlatego osoby, które podejrzewają, że takie przesłanki mogły zaistnieć powinny niezwłocznie skontaktować się z wyspecjalizowaną Kancelarią Radcy Prawnego. Specjaliści przeanalizują umowę kredytową oraz dotychczasową korespondencję z bankiem i na tej podstawie stwierdzą wystąpienie przesłanek do zastosowania sankcji, jak również pomogą w sformułowaniu oświadczenia.
Sankcja kredytu darmowego: Jakie banki są zobowiązane do przyjęcia oświadczenia?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa z sankcji mogą skorzystać zarówno konsumenci zawierający umowy kredytowe w ramach sektora bankowego, jak i klienci podmiotów pozabankowych. Oznacza to, że żaden bank nie może odmówić przyjęcia oświadczenia, o ile umowa kredytowa rzeczywiście spełnia przesłanki do zastosowania sankcji. W praktyce reakcje banków są bardzo różne. Spotykamy się z:
- ignorowaniem złożonych oświadczeń,
- odmową przyjęcia oświadczenia ze względu na rzekomy upływ terminu złożenia takiego oświadczenia,
- odmową przyjęcia oświadczenia ze względu na bezpodstawność zastosowania sankcji.
W przypadku, w którym mimo zaistnienia przewidzianych prawem przesłanek oraz spełnienia przez kredytobiorcę warunków do skorzystania z sankcji, kredytodawca w dalszym ciągu nie uznaje praw kredytobiorcy, niezbędne jest wejście na drogę sądową. Z tej możliwości mogą skorzystać konsumenci niezależnie od tego, w jakim banku zaciągnęli zobowiązanie. Dotyczy to również konsumentów zawierających umowy pożyczkowe z podmiotami pozabankowymi.
Sankcja kredytu darmowego a kredyt hipoteczny
Sankcja kredytu darmowego wywodzi się z ustawy o kredycie konsumenckim. Wspomniana ustawa obecnie nie reguluje już zasad udzielania kredytów hipotecznych. Od 22 lipca 2017 roku takie kredyty są regulowane przez ustawę z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz.U. 2017 poz. 819). Co to oznacza dla kredytobiorców?
Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. obejmuje wyłącznie kredyty hipoteczne, których umowa została podpisana najwcześniej 22 lipca 2017 r. Przed wejściem w życie wymienionego aktu prawnego niektóre aspekty kredytów zabezpieczonych hipoteką regulowała wciąż obowiązująca ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Zgodnie z art. 46 tej ustawy w razie naruszenia niektórych obowiązków przez kredytodawcę, kredytobiorca miał prawo zwrócić kredyt bez części odsetek. Sankcja z artykułu 46 była karą dla instytucji finansowej za naruszenie artykułu 35 ustawy o kredycie konsumenckim.Ten przepis w latach 2011 – 2017 dotyczył umów o kredyt hipoteczny.
Oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego
Skorzystanie z sankcji kredytu darmowego wymaga złożenia pisemnego oświadczenia. Oświadczenie należy dostarczyć do kredytodawcy osobiście lub za pomocą poczty. Jeśli konsument spełnił wszystkie warunki do skorzystania z sankcji kredytu darmowego i złoży odpowiednie oświadczenie, ma prawo do:
- zwrotu nadpłaconych odsetek i innych kosztów kredytu lub
- potrącenia nadpłaconych środków z kwotu do spłaty.
Kredytodawca ma obowiązek dokonać takiego zwrotu lub potrącenia w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia. Co ważne, z sankcji mogą skorzystać także osoby, które spłaciły już swoje zobowiązanie. Wymaga to złożenia wymaganego oświadczenia w terminie do 1 roku od dnia wykonania umowy, a więc dnia spłaty zobowiązania.